चिरंतन प्रीत

लेखिका: अश्विनी मोकाशी

फेब्रुवारी हा प्रेम साजरा करण्याचा, व्हॅलेंटाइन डे साजरा करण्याचा, आपल्या आयुष्यातील सर्व प्रेमळ नातेसंबंध साजरा करण्याचा महिना असतो. संत कबीरांच्या देवावरील प्रेमाचा विचार करण्याची हीच योग्य वेळ आहे.

भारतीय साहित्यात भक्ती गीते आणि भाव गीतांची सांगड घातली जात असे. कधीकधी वाचकाला आध्यात्मिक दिशेने प्रवृत्त करण्याचा हेतू असे. काही वेळा देवाची भक्ती कशी महत्त्वाची आहे हे लोकांना समजून देण्यासाठी भावगीतांचा वापर केला जात असे.

संत कबीरांचा जन्म अशा जगात झाला जिथे भक्तिगीतांना भावगीतांसारखेच आकर्षण होते. प्रेम हे वास्तव होते आणि शाश्वत प्रेम हे आदर्श होते. आधुनिक जगात, नार्सिसिझम, द्विध्रुवीयता आणि विविध मानसिकता यांसारख्या मानसिक वास्तवाचा स्वीकार करण्यास लोक अधिक तयार असतात. पण देवावरील प्रेम म्हणून ‘भक्ती’ हा अर्थ कदाचित धर्माच्या विद्यार्थ्यांनाच माहीत असेल.

संत कबीरांची कविता खालीलप्रमाणे आहे:

‘ मोही तोही लागी नही छूटे’

जैसे कमल पत्र जलवां सा, ऐसे तुम साहिब हम दासा

मोही तोही आदि अंत बन आई, अब कैसे लगन दुराई

कहे कबीर हमार मन लागा, जैसे सरिता सिंधु समाई

विश्लेषण:

या कवितेतील सुंदर रूपक म्हणजे मन आणि आत्मा यांचा आध्यात्मिक संबंध परमात्म्याशी आहे. ज्याप्रमाणे कमळाचे पान पाण्यात कधीच बुडत नाही, पण वर तरंगत राहते, त्याचप्रमाणे भगवंत आपले रक्षण करतात, म्हणून मी त्यांचा दास आहे, असे कबीर मानतात. कबीर देवाला म्हणतात की आपले प्रेम शाश्वत आहे, ते कधीच संपणार नाही. माझे हृदय समुद्रात प्रवेश करणाऱ्या नदीप्रमाणे देवाच्या शाश्वत विश्वात विलीन होते.

प्रासंगिकता:

या कवितेत गर्भित अर्थाचे अनेक थर आहेत. आध्यात्मिक तत्त्वाशी असलेल्या माणसाच्या घनिष्ठ आणि अविभाज्य संबंधांविषयी ते बोलतात. त्यात कबीरांची कमालीची भक्ती आणि नितांत श्रद्धेबद्दलही चर्चा करण्यात आली आहे, जी इतरांसाठी प्रेरणा आणि उदाहरण बनू शकते. आपल्या मनाचा आध्यात्मिकरुपी शाश्वत संबंध देवाशी जोडलेला असतो, मग बाकी धार्मिक किंवा अन्य मतभेद कुठलेही असो. 

आधुनिक काळात या कवितेची प्रासंगिकता अशी आहे की मानवी मन विकसित होऊ शकते. जगात अन्याय मोठ्या प्रमाणावर असूनही मन हा आध्यात्मिक नातेसंबंध समजून घेऊ शकते आणि त्याचा आनंद घेऊ शकते. असे करण्यात जर मानवी मन यशस्वी झाले तर त्याला शाश्वत प्रेम अनुभवता येते. जसजसे आपल्याला या चिरंतन प्रीतीची अधिक जाणीव होते, तसतशी आपली ध्यानधारणा आणि नामस्मरण वाढते. आपण अधिक प्रेमळ बनतो आणि इतरांकडून प्रेम स्वीकारू शकतो.

IF YOU HAVE A QUESTION ABOUT ANY LIFE OR CAREER ISSUES,

PLEASE CONTACT US AT PHILOSOPHYANDHAPPINESS@GMAIL.COM, OR

CALL US AT 609-250-2526, OR

REACH US ON THE FACEBOOK PAGE ‘PHILOSOPHY AND HAPPINESS’.